Λιγα λογια για τον Βουραϊκό ποταμό
Ο Βουραϊκός ποταμός κατά την αρχαιότητα ονομαζόταν Ερασίνος. Πηγάζει από τον Χελμό, κοντά στο χωριό Πριόλιθος και ρέει με βόρεια κατεύθυνση στα δυτικά του Νομού Αχαΐας. Έχει μήκος 40 χιλιόμετρα και το όνομά του το οφείλει στην Βούρα, κόρη του Νεφεληγερέτη και της Ελίκης, που την αγάπησε ο Ηρακλής και σύμφωνα με τη μυθολογία, η ίδια άνοιξε φαράγγι για να μπορέσει να περάσει και να βρεθεί κοντά του.
Πρόκειται για το Φαράγγι του Βουραϊκού, το οποίο έχει μήκος περίπου 20 χιλιομέτρων. Στο φαράγγι ο ποταμός περνά μέσα από ιδιαίτερα πυκνή βλάστηση και σήραγγες ενώ υπάρχουν και αρκετές σπηλιές.
Στο φαράγγι περνά και ο δημοφιλής οδοντωτός σιδηρόδρομος Διακοφτού - Καλαβρύτων.
Στις όχθες του Βουραϊκού ποταμού υπάρχει σπήλαιο, όπου κατά την μυθολογία ήταν μαντείο αφιερωμένο στον Ηρακλή.
Εκεί οι προσκυνητές διάβαζαν τους χρησμούς στους Πίνακες της Γνώσης, όπως τους αποκαλούσαν. Το φαράγγι του Βουραϊκού με τα τεράστια απόκρημνα βράχια, τα τρεχούμενα νερά και την πλούσια βλάστηση από πλατάνια, έλατα και πικροδάφνες κλέβει τις εντυπώσεις.

Το ποτάμι διασχίζει τη γόνιμη κοιλάδα, που ανοίγεται προς το βορρά και διέρχεται δίπλα από την πόλη των Καλαβρύτων και η πορεία του ολοκληρώνεται στον Κορινθιακό κόλπο, στα δυτικά του Διακοφτού.
"καταβάντων δὲ ἐκ Βούρας ὡς ἐπὶ θάλασσαν ποταμός τε Βουραϊκὸς ὀνομαζόμενος καὶ Ἡρακλῆς οὐ μέγας ἐστὶν ἐν σπηλαίῳ: ἐπίκλησις μὲν καὶ τούτου Βουραϊκός, μαντείας δὲ ἐπὶ πίνακί τε καὶ ἀστραγάλοις ἔστι <λαβεῖν>. εὔχεται μὲν γὰρ πρὸ τοῦ ἀγάλματος ὁ τῷ θεῷ χρώμενος, ἐπὶ δὲ τῇ εὐχῇ λαβὼν ἀστραγάλους --οἱ δὲ ἄφθονοι παρὰ τῷ Ἡρακλεῖ κεῖνται--τέσσαρας ἀφίησιν ἐπὶ τῆς τραπέζης: ἐπὶ δὲ παντὶ ἀστραγάλου σχήματι γεγραμμένα ἐν πίνακι ἐπίτηδες ἐξήγησιν ἔχει τοῦ σχήματος. [11] σταδίων ἐπὶ τὸν Ἡρακλέα ὡς τριάκοντα ἐξ Ἑλίκης ὁδὸς ἡ εὐθεῖά ἐστι. προελθόντι δὲ ἀπὸ τοῦ Ἡρακλέους ποταμὸς ἐς θάλασσαν ἐκδίδωσιν ἀέναος ἐξ ὄρους Ἀρκαδικοῦ κατερχόμενος, ὄνομα δὲ αὐτῷ <τε> [καὶ] τῷ ποταμῷ Κρᾶθις καὶ ἔνθα αἱ πηγαὶ τοῦ ποταμοῦ τῷ ὄρει: ἀπὸ ταύτης τῆς Κράθιδος καὶ πρὸς Κρότωνι τῇ ἐν Ἰταλίᾳ ποταμὸς ὄνομα ἔσχηκε. [12] πρὸς δὲ τῇ Ἀχαϊκῇ Κράθιδι Ἀχαιῶν ποτε ᾠκεῖτο Αἰγαὶ πόλις: ἐκλειφθῆναι δὲ αὐτὴν ἀνὰ χρόνον ὑπὸ ἀσθενείας λέγουσι. τούτων δὲ καὶ Ὅμηρος τῶν Αἰγῶν ἐν Ἥρας λόγοις ἐποιήσατο μνήμην,
"...καταβάντων δὲ ἐκ Βούρας ὡς ἐπὶ θάλασσαν ποταμός τε Βουραϊκὸς ὀνομαζόμενος καὶ Ἡρακλῆς οὐ μέγας ἐστὶν ἐν σπηλαίῳ: ἐπίκλησις μὲν καὶ τούτου Βουραϊκός, μαντείας δὲ ἐπὶ πίνακί τε καὶ ἀστραγάλοις ἔστι <λαβεῖν>. εὔχεται μὲν γὰρ πρὸ τοῦ ἀγάλματος ὁ τῷ θεῷ χρώμενος, ἐπὶ δὲ τῇ εὐχῇ λαβὼν ἀστραγάλους --οἱ δὲ ἄφθονοι παρὰ τῷ Ἡρακλεῖ κεῖνται--τέσσαρας ἀφίησιν ἐπὶ τῆς τραπέζης: ἐπὶ δὲ παντὶ ἀστραγάλου σχήματι γεγραμμένα ἐν πίνακι ἐπίτηδες ἐξήγησιν ἔχει τοῦ σχήματος."
Παυσανίας, Ἀχαϊκά, Κεφ. 25.
.jpg)
Αυτό ακριβώς το σπήλαιο,πλησίον του Βουραϊκού ποταμού στην Αιγιάλεια, ήταν η είσοδος του Ιερού Μαντείου του Ηρακλή του Βουραϊκού που χωριζόταν σε ένα δεδαλώδες συγκρότητα σε πολλά επίπεδα.
Ο Παυσανίας που επισκέφθηκε την περιοχή 500 ολόκληρα χρόνια μετά την εξαφάνιση της ΒΟΥΡΑ μέσα στα έγκατα της γης, μετά από καταστροφικό σεισμό, το 373π.Χ για πολλούς και διάφορους λόγους δεν μπαίνει σε λεπτομέρειες. Σπουδαιότερος λόγος ήταν το θρησκευτικό συναίσθημα των αρχαίων που τους απαγόρευε ρητά να αναφέρονται σε μυστικές λατρευτικές τελετές και σε αντίστοιχους τόπους λατρείας τα λεγόμενα άβατα.
Το Μαντείο του Ηρακλή του Βουραϊκού λειτουργούσε 8700 χρόνια πριν της έναρξης των πρώψτων Ολυμπιακών Αγώνων.
Στα ενδότερά του τηρούνταν μυστικοί κώδικες και αρχέγονη γνώση από την εποχή των Ατλάντων, του Προμηθέα, της Ηούς,της Ειλειθυίας,του Διονύσου και του Ηρακλέα του Πρώτου που έφθασε σε όλα τα μέρη της Υφηλίου και είχε οργώσει τους Μεγάλους Ωκεανούς.
Το Μαντείο του Ηρακλή του Βουραϊκού δημιουργήθηκε την εποχή της διαμάχης Ηρακλή Απόλλωνα περί τον Ιερό Τρίποδα των Δελφών και καταδεικνύει την σημαντικότητά του.
Στο άβατο του Μαντείου φυλάσονταν χρησμοί και μυστικοί κώδικες χαραγμένοι σε λεπτά φύλλα χαλκού που έκαναν λόγο για την προκατακλυσμαία εποχή και μετέφεραν την γνώση των Ατλάντων και των γηγενών Ελλήνων στους μετέπειτα της εποχής του Νέστωρα και τους Έλληνας της ΗΡΩΙΚΗΣ ΕΠΟΧΗΣ.
Έτσι ακριβώς εξηγείται η εξειδίκευση των ΒΟΥΡΑΙΩΝ (BURRAY)στην υπερπόντια ναυτιλία και την δημιουργία από αυτούς ναυτικών βάσεων και σταθμών παρατήρησης του ουράνιου στερεώματος σε μακρυνές περιοχές όπως η SKARA BRAE, η BURRAVOE, η BURRAY στις ΟΡΚΑΔΕΣ ΝΗΣΟΥΣ βόρεια της Σκωτίας, στην BOURA της Νέας Καλυδωνίας και σε άλλα στρατηγικά περάσματα των Ηπείρων και των Ωκεανών της Υφηλίου.
Είναι φανερό ότι σε αυτές τους τις περιπλανήσεις είχαν συντρόφους και από άλλες ελληνικές περιοχές όπως την αρχαία ΚΑΛΥΔΩΝΑ της Αιτωλίας πλησίον του Ευήνου ποταμού και με αυτόν τον τρόπο εξηγείται επίσης το γεγονός της συνύπαρξης Καλυδωνίων και Βουραίων(BURRAY/BURRA/BOURA) στην Σκωτία στην Καλυδωνία του Ειρηνικού Ωκεανού και αλλαχού.
Το σπήλαιο βρίσκεται πάνω από τα Ζαχλωρίτικα.
Είχε χρησιμοποιηθεί τόσο στα βυζαντινά χρόνια όσο και στην τουρκοκρατία ως εκκλησάκι.
Το σπήλαιο γνωστό στους κάτοικους της περιοχής και ως σπηλιά του Ηρακλή είναι λαξευμένο σε ψαμμιτικό κροκαλοπαγή βράχο και αποτελείται από τρία κύρια επίπεδα.
.jpg)
Το πρώτο επίπεδο όπου και η μερικώς επιχωματωμένη είσοδος της σπηλιάς, διαιρείται σε δυο τμήματα, ανατολικό και δυτικό. Το τελευταίο είναι υπερυψωμένο περίπου 1,20μ σε σχέση με το χαμηλό ανατολικό, το οποίο αποτελείται από ένα μεγάλο δωμάτιο με δυο κόγχες, μια ανατολική πλάτους 1,30μ και ύψους 2,25μ περίπου και μια νότια του ιδίου ύψους και πλάτους 0,80μ .
Οι δυο κόγχες φέρουν θολωτή οροφή η οποίο μάλιστα έφερε και χριστιανικές τοιχογραφίες. Τέλος στο ανατολικό άκρο του παραπάνω τμήματος διανοίγεται το στόμιο κάθετου φρέατος ύψους 4,70μ που οδηγεί στο δεύτερο επίπεδο.
Η επικοινωνία ανάμεσα στα δυο αυτά επίπεδα θα πρέπει να γινόταν με κινητή ξύλινη σκάλα γιατί δεν υπάρχουν πουθενά ίχνη από σκαλοπάτια λαξευμένα στον βράχο. Το δεύτερο επίπεδο αποτελείται επίσης από ένα δωμάτιο ,η βόρεια πλευρά του οποίου καταλήγει σε άνοιγμα του βράχου σε σχήμα εξώστη. Τέσσερα μέτρα πάνω από το δεύτερο επίπεδο βρίσκεται ένα τρίτο με είσοδο από την εξωτερική ανατολική πλευρά του σπηλαίου. Το δωμάτιο του τρίτου επιπέδου έχει δυο παράθυρα στην βόρεια πλευρά , με το ανατολικότερο σε σχήμα καμπάνας.
Στην πρόσοψη της σπηλιάς, όπως αναφέρουν παλαιότεροι ερευνητές, φαινόταν το κεφάλι ενός ζώου, μάλλον λιονταριού. Οι νεότεροι όμως δεν αναφέρουν κάτι τέτοιο, μιας και ο σεισμός στις 26 Δεκεμβρίου του 1861 πιθανόν το κατέστρεψε.
ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΜΙΑ ΠΟΙΟ ΚΑΛΗ ΜΑΤΙΑ ΜΗΠΩΣ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΑΠΟΜΕΙΝΑΡΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΛΙΟΝΤΑΡΙ;;
Η αναζήτηση της Ελίκης συνεχίζεται στην ξηρά:
Ο Ηρακλής, ο μυθικός ήρωας της αρχαίας Ελλάδας, τιμήθηκε όσο κανένας άλλος θνητός, τόσο όσο βρισκόταν εν ζωή όσο και μετά θάνατον. Γενέτειρα του θρυλικού ήρωα θεωρείται η Θήβα ενώ τα κατορθώματά του συγκινούν ακόμα και σήμερα μικρούς και μεγάλους.
Η τιμή που του απέδιδαν οι άνθρωποι, λέγεται πώς δεν μπορούσε να υπολογισθεί αφού ξεπερνούσε τόσο τους ανθρώπους όσο και τους Θεούς! Σ΄ ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο υπάρχουν ιερά προς τιμήν του, ένα από τα οποία βρίσκεται στη περιοχή της Αιγιάλειας.
Ο μεγάλος περιηγητής Παυσανίας (2ος αιώνας μ.Χ.) γράφει στα «Αχαϊκά» του (κεφ.25).
«Καταβάντων δὲ ἐκ Βούρας ὡς ἐπὶ θάλασσαν ποταμός
τε Βουραϊκὸς ὀνομαζόμενος καὶ Ἡρακλῆς οὐ μέγας ἐστὶν ἐν σπηλαίῳ∙ ἐπίκλησις μὲν καὶ τούτου Βουραϊκός, μαντείας δὲ ἐπὶ πίνακί τε καὶ ἀστραγάλοις ἔστι λαβεῖν.
Εὔχεται μὲν γὰρ πρὸ τοῦ ἀγάλματος ὁ τῷ Θεῷ χρώμενος, ἐπὶ δὲ τῇ εὐχῇ λαβὼν ἀστραγάλους -οἱ δὲ ἄφθονοι παρὰ τῷ Ἡρακλεῖ κεῖνται- τέσσαρας ἀφίησιν ἐπὶ τῆς τραπέζης∙ ἐπὶ δὲ παντὶ ἀστραγάλου σχήματι γεγραμμένα ἐν πίνακι ἐπίτηδες ἐξήγησιν ἔχει τοῦ σχήματος.
Σταδίων ἐπὶ τὸν Ἡρακλέα ὡς τριάκοντα ἐξ Ἑλίκης ὁδὸς ἡ εὐθεῖά ἐστι.» .
Πράγματι, το μαντείο του Βουραϊκού Ηρακλέους, στο οποίο αναφέρεται ο Παυσανίας, βρίσκεται εντός φυσικού σπηλαίου περίπου πέντε χιλιόμετρα ανατολικά της Αρχαίας Ελίκης, νοτιοανατολικά του παραλιακού χωριού Ελαιώνα και πάνω από την παλαιά εθνική οδό Πατρών-Αθηνών.
Μπορεί για κάποιον επισκέπτη το μαντικό σπήλαιο , που δεν είναι παρά μια κοιλότητα στον κροκαλοπαγή βράχο στους πρόποδες του βουνού της Μαμουσιάς, να μην προσφέρει ιδιαίτερες συγκινήσεις, ωστόσο παραμένει ένας σημαντικότατος αρχαιολογικός χώρος.
Σίγουρα η θέση του ανάμεσα στην αρχαία Βούρα και τη σημαντικότατη πόλη της αρχαίας Ελίκης, ήταν σημαντική ενώ η θέα από το σημείο του σπηλαίου προς τον κάμπο της Αιγιάλειας και τον Κορινθιακό κόλπο με τα απέναντι βουνά της Στερεάς Ελλάδας, θα έκοβε την ανάσα στους επισκέπτες.
Για όλους αυτούς τους λόγους λοιπόν ξεκίνησα ένα πρωινό για το σπήλαιο. Άφησα το αυτοκίνητο στη παλιά εθνική σε ένα μικρό πλάτωμα δίπλα στο δρόμο καθώς δεν υπάρχει χώρος στάθμευσης. Η πορτοκαλί πινακίδα που ενημερώνει για την ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου, βρίσκεται πάνω από το δρόμο μέσα στο δάσος κάτι που την κάνει δυσδιάκριτη. Για κάποιον μάλιστα που δεν είναι από την περιοχή αυτό μπορεί να τον κάνει να στριφογυρίζει για αρκετή ώρα στο δρόμο μέχρι τελικά να την αντιληφθεί.
Από αυτό το σημείο ξεκινά το ανηφορικό μονοπάτι που αποτελείται από εκατόν εβδομήντα περίπου απότομα σκαλοπάτια, πρόχειρα κατασκευασμένα με ξύλινες σανίδες που συγκρατούν το χώμα. Τα πρώτα μέτρα της διαδρομής περνούν μέσα από ένα μικρό δάσος, ότι έχει απομείνει δηλαδή από τις συνεχόμενες πυρκαγιές των τελευταίων ετών. Αθλητικά παπούτσια και προσοχή στο περπάτημα είναι τα μόνα εφόδια που χρειάζεται κάποιος όταν επισκέπτεται τον χώρο. Η ανάβαση δεν διαρκεί πάνω από δέκα λεπτά και το μονοπάτι σε οδηγεί ακριβώς στο άνοιγμα του σπηλαίου. Παρέκαμψα γρήγορα, γρήγορα τη θλιβερή εικόνα της κουρελιασμένης από τα στοιχεία της φύσης, Ελληνικής σημαίας καθώς κανείς όπως φαίνεται δεν ενδιαφέρεται να την αντικαταστήσει και προχώρησα στο εσωτερικό του σπηλαίου εντός του οποίου υπάρχει μια μεταλλική πινακίδα που κατατοπίζει τους επισκέπτες, ίδια με αυτή στην αρχή του μονοπατιού.
.jpg)
Σύμφωνα με τις περιγραφές του Παυσανία στο εσωτερικό του σπηλαίου υπήρχε άγαλμα του Ηρακλή μπροστά στο οποίο οι πιστοί έπαιρναν χρησμό ρίχνοντας αστραγάλους ζώων που θυσίαζαν και ερμήνευαν τους συνδυασμούς τους σε πίνακες.
Όπως μας πληροφορεί η αρχαιολόγος κα Ντόρα Κατσωνοπούλου καθώς τα στοιχεία και οι πληροφορίες στην πινακίδα είναι δικά της (Το Μαντικό Σπήλαιο του Βουραϊκού Ηρακλέους, Αρχαιολογία τ.47, σελ.60-64), ο χώρος μέσα στο βράχο περιλαμβάνει τρία επίπεδα που ταιριάζουν στη λειτουργία αρχαίου αγροτικού ιερού. Ο κατώτερος θάλαμος που βρίσκεται στο επίπεδο της εισόδου και αριστερά όπως μπαίνουμε, φέρει μικρά τμήματα αγιογραφιών που υποδηλώνουν μεταγενέστερη χρήση του σπηλαίου ως εκκλησία. Το δεύτερο και τρίτο επίπεδο έχουν και αυτά ανοίγματα στο βράχο. Η επικοινωνία με τον κατώτερο θάλαμο γινόταν πιθανότατα με ξύλινη σκάλα αλλά και μέσω λαξευτών σκαλοπατιών που
είναι ακόμα ορατά στα εξωτερικά ανώτερα τμήματα της νότιας πλευράς του βράχου. Τόσο στο πρώτο επίπεδο όσο και στα άλλα δύο οι οροφές των θαλάμων είναι μαυρισμένες χωρίς ωστόσο να είμαι σε θέση να διαπιστώσω αν είναι αποτέλεσμα των θυσιών που γίνονταν στο χώρο ή από μεταγενέστερη χρήση του σπηλαίου.
Εξωτερικά στο βράχο και αριστερά από την είσοδο του σπηλαίου είναι διακριτές τετράγωνες οπές, όλες στο ίδιο ύψος και σε οριζόντια διάταξη, που ίσως να δηλώνουν την τοποθέτηση δοκών για τη στήριξη στέγης.
Ολοκληρώνοντας την περιήγησή μου στους χώρους του σπηλαίου και μετά την αποτυχημένη προσπάθεια να βρεθώ στα νότια του βράχου για να δω τα λαξευμένα σκαλοπάτια, καθώς το έδαφος ήταν σχεδόν κάθετο και σαθρό, επικέντρωσα την προσοχή μου στη φωτογράφηση αυτής της επιβλητικής θέας.
Το γαλάζιο του ουρανού ερχόταν σε αντίθεση με την αφρισμένη θάλασσα και το πράσινο του κάμπου. Η ζέστη κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο ήταν αφόρητη. Η δροσιά του σπηλαίου ευλογία.
Το βλέμμα μου χάθηκε, ο νους μου ταξίδεψε. Στεκόμουν μπροστά σε έναν ιερό χώρο περιτριγυρισμένος από τις αρχαίες πόλις της Βούρας, της Κερύνειας και της Ελίκης, όλες μέλη της αρχαίας Αχαϊκής Συμπολιτείας. Η αρχόντισσα Ελίκη μόλις τώρα άρχισε να φανερώνει σιγά, σιγά τα κάλλη της, να ξυπνά από τον αιώνιο λήθαργο και να αναδύεται μέσα από τα χώματα της Αιγιάλειας γης ως άλλη Αφροδίτη!
Χώματα που κρύβουν κι άλλους θησαυρούς που περιμένουν και αυτοί το πλήρωμα του χρόνου για να αποκαλυφθούν.
Ευλογημένη Αιγιάλεια, στους αιώνες των αιώνων. Ευλογημένος κι εγώ που πατώ τα χώματά της.